Onder Lage Temperatuur verwarming (LTV) verstaan we de verwarmingssystemen die gebruik maken van een watertemperatuur van maximaal 55 graden. Met name in combinatie met warmtepompen is LTV eigenlijk de enige optie voor verwarming.
Belangrijkste voorwaarde voor het toepassen van LTV is een goed geïsoleerd huis. Onder goed geïsoleerd wordt verstaan een R waarde die minimaal rond 4,0 ligt, met een hoge kwaliteit glas waarbij de U waarde < 1,5 moet zijn. Dat betekent dat het vaak toegepaste Thermopane hier niet aan voldoet.
In een LTV systeem wordt meestal gebruik gemaakt van vloerverwarming en/of muurverwarming omdat deze vorm van verwarming een groot oppervak kan beslaan waardoor het een hoog comfort gehalte heeft. Immers, als de temperatuur lager wordt en de wens voor de temperatuur gelijk moet blijven hebben we meer oppervlak nodig.
Wil je jouw huis verwarmen met een warmtepomp? Of komt er straks een warmtenet met lage temperatuur? Dan moet je zorgen dat de radiatoren, vloerverwarming of wandverwarming ‘groot genoeg’ zijn om je huis lekker warm te krijgen. Milieu Centraal legt uit wat daarvoor nodig is. Dat is soms helemaal niet zo veel.
De meeste huizen in Nederland hebben nog een cv-ketel en radiatoren. De cv-ketel warmt het water dat naar de radiatoren gaat op tot zo’n 70 à 80 graden. In huizen die niet zo goed geïsoleerd zijn, is die hoge watertemperatuur nodig om het huis op koude dagen warm te krijgen. Maar een goed geïsoleerd huis kun je ook warm krijgen met een watertemperatuur van zo’n 35 tot 55 graden: de temperatuur die een warmtepomp levert.
Jouw verwarming (het afgiftesysteem) moet dan wel voldoende warmte kunnen afgeven. Dat kan als het een groot oppervlak heeft. Vloer- of wandverwarming zijn hiervoor gemaakt, maar ook je huidige radiatoren kunnen geschikt zijn of worden gemaakt. Er zijn ook radiatoren of convectoren die speciaal ontworpen zijn voor lage temperatuur. Een afgiftesysteem dat geschikt is voor lage temperatuur, noemen we lagetemperatuurverwarming (ltv).
Bron: Milieu Centraal
Tips voor de verwarming
- Zorg dat je huis goed geïsoleerd is, anders krijg je het niet warm met een lage watertemperatuur. De combinatie van (zeer) goede dak- en vloerisolatie, overal HR++ glas en spouwmuurisolatie is vaak goed genoeg. Zit op een plek nog geen isolatie? Breng die dan eerst aan. Lees wanneer jouw huis geschikt is.02
- Wil je weten of jouw radiatoren of vloerverwarming voldoende warmte kunnen afgeven? Zet de temperatuur van je cv-ketel op 50 graden kijk of het ‘s ochtends snel genoeg opwarmt in huis, ook na een koude nacht. Wordt het niet (snel genoeg) warm? Dan moet je beter isoleren, óf je afgiftesysteem (bijvoorbeeld je radiatoren) verbeteren. Lees meer over de check.03
- Is jouw huis vóór 1992 gebouwd en daarna alsnog goed geïsoleerd? Dan kan je jouw huis misschien al goed warm krijgen met de radiatoren die er nu staan. Je kunt de warmteafgifte nog verbeteren met radiator-ventilatoren.04
- Als je met een lage temperatuur verwarmt, kun je je huis het beste op een constante temperatuur houden. Zet de verwarming ’s nachts hooguit 1 of 2 graden lager. Als het huis goed geïsoleerd is, kost dat weinig energie. Bovendien werkt een warmtepomp dan efficiënter.05
- Vloerverwarming is gemaakt om met een lage watertemperatuur (tot zo’n 40 graden) te verwarmen. Ga je de vloer vervangen? Overweeg om meteen vloerverwarming aan te leggen. Maar neem géén elektrische vloerverwarming: die is juist erg onzuinig.
Check je radiatoren. Hebben ze 2 of 3 platen met lamellen ertussen (lamellen zijn dunne gebogen platen)? Dan kunnen ze behoorlijk veel warmte afgeven. Je kunt de warmteafgifte (het vermogen of de capaciteit) nog verbeteren met een radiator-ventilator.
Heb je radiatoren zónder lamellen, of 1 plaat met lamellen? Die kun je vervangendoor een dikkere radiator met meer platen of lamellen. De hoogte en breedte kan hetzelfde blijven, zodat hij op dezelfde plek past (bijvoorbeeld onder het raam).
Check: zet cv-ketel op 50 graden
1. Zet op 50 graden
Zet de temperatuur van de cv-ketel in de winter op 50 graden. En zet de thermostaat ’s nachts 1 of 2 graden lager dan overdag.
2. Check het comfort
Kijk of het ’s ochtends snel genoeg warm wordt en of het overdag lekker warm blijft in huis.
3. Ook in koude nacht
Doe de check ook in een nacht waarin het hard gaat vriezen (-10 graden of kouder). Is het ’s ochtends nog warm genoeg in huis en warmte je huis goed op? Dan is je huis klaar om met een lage temperatuur te verwarmen.
4. Niet comfortabel?
Is het niet comfortabel genoeg of duurt het opwarmen erg lang? Dan kunnen je radiatoren of vloerverwarming het niet aan. Verbeter de warmteafgifte of breng meer isolatie aan.Meedoen met de 50-graden testIk ga dit doen
Radiatoren, vloerverwarming, wandverwarming
Hoe maak je je verwarming geschikt voor lage temperatuur? Er zijn een paar makkelijke en goedkope dingen die je kan doen, en een paar meer ingrijpende maatregelen.
- Radiator of convector stofvrij maken
- Radiator-ventilator: een boost voor je verwarming
- Radiator of convector vervangen of bijplaatsen
- Waterzijdig inregelen of cv-tuning
- Vloerverwarming aanleggen en gebruiken
- Wandverwarming aanleggen
Radiator of convector stofvrij maken
Als er stof in de radiator of convector zit, kan de lucht minder goed doorstromen. Schoonmaken is een simpele manier om de warmteafgifte te verbeteren. Hiervoor kun je een radiatorborstel gebruiken. Het is helaas niet bekend hoeveel dit scheelt. Maar schoonmaken is sowieso goed voor gezonde lucht in huis (minder stof).
Radiatorventilator plaatsen
Een radiatorventilator (ook wel radiatorbooster) zorgt ervoor dat er meer lucht langs de radiator stroomt. Die geeft daardoor meer warmte af die ook nog eens sneller verspreid wordt. Anders gezegd: het vermogen neemt toe. Een radiatorventilator is een apparaatje dat je meestal met magneten aan de onderkant van de radiator ‘plakt’, tussen 2 platen in. Er zit een stekker aan die je in het stopcontact steekt. Als de radiator warm wordt, gaan de ventilatoren vanzelf draaien. Koelt de radiator af, dan gaat de ventilator weer uit. Het is een simpele en goedkope manier om de warmteafgifte van je bestaande radiatoren te vergroten. Het effect van de ventilator is het grootst bij een lage watertemperatuur: bij een watertemperatuur van 37 graden kan het afgiftevermogen met zo’n 65% toenemen, bij 55 graden met zo’n 50%.
Om de radiatorventilator te gebruiken moet je een plaatradiator met 2 of 3 platen hebben, liefst met lamellen ertussen. Een stopcontact in de buurt van de radiator is handig, anders heb je een verlengsnoer nodig. Een radiatorventilator kost vanaf € 37 per stuk tot € 200 per meter. Sommige kunnen op maat gemaakt worden. Je kunt ze ook gebruiken bij een convector: dan zet je ze op of onder de convector.
Maakt een radiatorventilator geluid?
Een radiatorventilator maakt een beetje geluid als de ventilator draait. Volgens de leveranciers is dit minder dan 20 of 24 dB. Dat is ongeveer vergelijkbaar met ruisende boombladeren. Of je daar last van hebt, is heel persoonlijk. Het hangt ook af van andere geluiden in de omgeving. Ben je bang voor geluidoverlast, dan kun je bij iemand gaan luisteren die er een heeft, of er eerst een thuis uitproberen. Als de verwarming uit is (de radiator is koud of lauw), draait de ventilator niet.
Radiator of convector vervangen of bijplaatsen
Je kunt de warmteafgifte ook vergroten door 1 of meer radiatoren te vervangen, of er eentje bij te plaatsen. Hoe meer platen de radiator heeft, hoe meer warmte hij kan afgeven.
Plaatradiator
Een plaatradiator heeft 1, 2 of 3 platen waar water door stroomt. Vaak zitten er tegen elke plaat lamellen (dunne golvende platen) die zorgen dat ze meer warmte afgeven. Hoe meer platen en lamellen, hoe meer warmte de radiator kan afgeven. Een radiator met 2 of 3 platen én lamellen op elke plaat, geeft bij lage temperatuur veel warmte af.
Er zijn ook radiatoren die speciaal ontworpen zijn voor verwarmen met lage temperatuur (LT-radiator). Deze laten bijvoorbeeld het warme water eerst via de voorplaat lopen, zodat er zoveel mogelijk stralingswarmte van de radiator komt.
| Radiatortype | Aantal platen en lamellen | Vermogen in Watt* |
| 11 | 1 plaat met lamellen | 850 Watt |
| 21 | 2 platen met op één plaat lamellen | 1200 Watt |
| 22 | 2 platen, allebei met lamellen | 1450 Watt |
| 33 | 3 platen, alledrie met lamellen | 2200 Watt |
Uitleg tabel
Twee soorten radiator
Plaatradiator
Ouderwetse radiator
Ouderwetse radiator
Een ouderwetse radiator met dikke, dwarsstaande platen (‘ledenradiator’) bevat heel veel water en is heel zwaar. Hij heeft weinig vermogen en veel gewicht dat eerst opgewarmd moet worden. Zo’n radiator is minder geschikt om met lage temperatuur te verwarmen.
Convector
Een convector is een speciaal soort radiator met veel lamellen en weinig watervolume. Daardoor warmt hij heel snel op. Een convector kan aan de muur hangen, op pootjes op de vloer staan of in een gleuf in de vloer staan (een convectorput). Een convector heeft meestal meer vermogen dan een radiator van dezelfde grootte. Sommige convectoren hebben een ingebouwde ventilator waardoor ze nog meer warmte kunnen afgeven. Ze zijn zeer geschikt om met lage temperatuur te verwarmen, omdat ze snel warmte leveren. Ze worden ook wel low H2O-radiator of HR-radiator genoemd. Een nadeel kan zijn dat ze bijna geen stralingswarmte geven: dat voelt soms minder comfortabel.
